Hacı Bektaş Veli Kimdir? Hayatı ve Türbesi
Hünkar Hacı Bektaş Veli’nin farklı kaynaklarda doğum ve ölüm tarihleri değişik gösterilmektedir. Bazı kaynaklarda doğumu 1242, Anadolu’ya gelişi 1270-1280 yıllan arası, ölümü ise 1337 olarak, bazı kaynaklarda ise doğumu 1209, ölümü 1271 olarak yazılmaktadır.
Doğum Tarihi: 1209 Nişabur, (Tarihî Horasan)
Vefat Tarihi: 1271 Hacıbektaş
Sûfilik, Yesevîlik, Kalenderîlik, Hâydarîlik, Bektâşîlik
Bektaşîlik tarikatının kurucusu olarak kabul edilen Türkmen şeyhi.
Asıl adı Bektaş’tır. Anadolu erenleri arasında önemli bir konumda olan Hacı Bektaş Veli, çeşitli kerametlerinde ötürü Hacı Bektaş Veli adını almıştır. Hacı Bektaş Veli Rum abdallarının pîridir; Diyâr-ı Rûm’un (Anadolu) büyük erenlerindendir. Tarihî şahsiyetini menkıbevîleştiren anlaşılması ve tahlili güç bu dönüşüm süreci, onu daha XIV. yüzyıldan itibaren zamanımızda da bütün gücüyle varlığını koruyan çok önemli bir kültün, Anadolu’daki heterodoks Müslümanlığın merkez şahsiyeti yapmıştır.
Mesele, Baba İlyas’ın sayısı oldukça fazla halifelerinin arasından yalnızca bu mütevazı Türkmen babasına nasip olması noktasında odaklanmaktadır. Ne Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ne Yûnus Emre ne de Anadolu’da yaşamış başka hiçbir sûfî onun kadar güçlü bir kutsallaştırmanın konusu olmuştur. Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri, 606 (m.1210) yılında Nişabur’da doğdu. Adı Muhammed, babasının adı İbrahim’dir. Kaynaklar, soyunun Peygamber Efendimiz’e kadar uzandığını kaydetmektedirler. Vilayetname’de, Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri’nin babası İbrahim Sani’nin Musa Kazım Hazretleri’nin torunlarından olduğu kaydediliyor. İlköğrenimini gördükten sonra onu Ahmed Yesevî Hazrederi’nin halifesi Lokman Perende Hazretleri’nin yanında görüyoruz. Çok zeki ve olağanüstü yetenekleri olan bir çocuktur. Mükemmel bir eğitim alır. Küçük yaşta büyük kerametler gösterir. Lokman Perende’nin yanında hem aklî hem de naklî ve manevî ilimlerle kendisim yetiştirir ve Lokman Perende Hazretleri’nin halifeleri arasında yer alır. Lokman Perende Hazretleri ise mürşidi Ahmed Yesevi Hazretleri gibi halifelerini irşad görevi ile Rum diyarına, Anadolu’ya salmaktadır. Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri de önce hac niyetiyle Mekke’ye yönelir. Hac görevini yerine getirdikten sonra Medine, Kudüs, Şam ve Halep’te konaklayıp Anadlu’ya geçer. Horasan’dan Anadolu’ya çok uzun bir zamanda geçen Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri, İslam âleminin ünlü âlimleri ile tanışıp, onlardan son derece yararlanır. Anadolu’da önce Sivas’a yerleşir, ardından Kırşehir ve Kayseri’ye geçerek başta Ahi Evran Hazretleri ve büyük mana sultanları ile dostluk kurar, Ahi teşkilatına katılır. Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri, döneminin büyük mürşitleri gibi büyük şehirlere değil, taşraya yönelir. Anadolu’da konakladığı son nokta, kendi aşiretinin bulunduğu Sulucakarahöyük’tür. Yerleşip dergâhını buraya kurar. Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri, Sulucakarahöyük’te Bacıyan-ı Rum teşkilatından olan Kadıncık Ana’yı evlat edinir. Tüm Anadolu ve Rumeli’yi saracak iman kıvılcımını ateşleyen Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri hicri 669 (m. 1271) yılında ahiret âlemine göçer.
Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri’nin Sulucakarahöyük’teki türbe ve zaviyesi yüzyıllar içinde yapılan eklemelerle Türk mimarî tarihinde önemli yeri olan bir külliyeye dönüşür. Nevşehir’in bu ilçesine sonunda bu büyük velinin adı verilir. İlçe “Hacıbektaş” olur. Horasan erlerinden Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri’ni, İslamî ilimlerde otorite olacak derecede âlim bir mutasavvıf, İslam’ın sevilmesine vesile olan biri veli, bir Allah dostu olduğunda şüphe yoktur. Ahi Evran Hazretleri’nin esnafı teşkilatlandırması gibi, Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri de konargöçer Türkmen aşiretlerini teşkilatlandırmıştır. Ehli Sünnet inancının yayılmasına hizmet ettiği şüphesizdir. Mevlana Hazretleri ile aynı dönemde yaşamıştır. Anadolu Beylikleri döneminde yaşayan Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri, birçok halife yetiştirdi. İslamiyet’i anlatıp öğretmeleri için onları Anadolu’nun dört bir yanına gönderdi. Hacı Bektaş dervişleri, Osmanlı sultanları tarafından sevildi ve hürmet gördü. Onlar da kuruluş devrinde olan Osmanlı Devleti’nin sağlam temeller üzerine oturması için hizmet ve himamet ettiler. Sefere çıkan Yeniçeriler ve onlarla birlikte giden dervişler sayesinde Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri’nin tasavvuf yolu Rumeli’de de yayıldı. Sultan Murad Hüdavendigar, Hacı Bektaş dervişlerini himayesine aldı.
Hacı Bektaş Külliyesi’nin bir kısmını, aynı zamanda bir Ahi Babası olan Osmanlı Devleti’nin üçüncü padişahı olan Sultan Birinci Murad Han yaptırdı. Damadı Karamanoğlu Alâeddin Bey vasıtasıyla Hacı Bektaş dervişleri ile Sulucakarahöyük’te inşa ettirdiği külliyenin giriş kapısı üzerindeki şu yazı yer alıyor: “Bu imareti, meşayıhın meliki, evliya soyu olan Ahi Murad -devleti daim olsun— yaptırdı. Hicri 769 (m.1367–68)” Yeniçerilerin manevî bakımdan mücehhez olmaları, Osmanlı Devleti’nin yaptığı yüzlerce savaşta büyük gayret göstermelerini sağladı. Nice kahramanlıklar yaşandı. Yeniçeriler ile halk arasında ünsiyet arttı. Mehteranın ve Yeniçerilerin savaşa başlamadan söyledikleri gülbenkın girişi şöyleydi: “Allah, Allah, illallah! Eli kan, kılıcı kan, sinesi üryan, ciğeri püryan, meydanı şahadette Allah yoluna revân…
Kahrımız, gazabımız düşmana ziyan! Kulluğumuz Padişah’a ayan! Üçler, yediler, kırklar! Gülbank-ı Muhammedi, Nûr-i Nebî, Kerem-i Ali. Pirimiz, sultanımız Hacı Bektaş-ı Veli…” Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri, cezbe sahibi bir veli idi. O, Allah aşkıyla yanıp tutuşan, her an O’nu anan bir mutasavvıftı. O, insanlara geniş bir hoşgörü ile yaklaşır, onları birdenbire kendi kültür çevrelerinden koparıp ürkütmezdi. Onun bu yaklaşımı, göçebe Türklerin ve yerli Hıristiyanların İslam’ı tanıyıp sevmelerini sağladı. Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri’nin “Makâlât” adlı kitabı, Ehl-i Sünnet akidesini yansıtan mükemmel bir eserdir.
Hacı Bektaş Veli’nin sözlerinden bir bölüm
Abdal, Hakk’a hayran olandır!
Aklı olmayanın imanı, imanı olmayanın aklı yoktur!
Akıllı insan, sabırlı, kanaatli olan ve utanandır!
Alimin uykusu, cahilin ibadetinden üstündür!
Alem Adem, Adem de alem içindedir!
Allah ile gönül arasında perde yoktur.
Asalet, duruluk ve doğruluktur!
Asıl kör, nankördür!
Aşk meydanı, erenlerin ve bilenlerindir!
Aşkın ateşiyle yananlar, bir daha yanmazlar!
Ayağa kalkacaksan, hizmet için kalk!
Bilim beşikte başlar, mezarda biter!
Biz dile, söze bakmayız; içe ve hale bakarız!
Bizim meclisimizin tarafı yoktur!
Bizim semahımız, ilahi bir aşktır!
Çalışan insan, kötülük düşünmez!
Çalışmadan geçinenler, bizden değildir!
Dili, rengi ne olursa olsun, iyiler iyidir!
Dinine dizinle değil, kalbinle bağlan!
Doğruluk dost kapısıdır!
Doğruluk, yüz aklığıdır!
Dünyada özünü düzelten, ahirette azaptan kurtulur!
Edep elbisenizi, ölünceye kadar üstünüzden çıkarmayın!
Ellerin Kâbesi var, benim Kâbem insandır!
En büyük keramet, çalışmaktır!
En büyük ibadet, topluma hizmet etmektir!
En yüce servet, ilimdir!
Erkan ahlakı Muhammed, edebi Ali’dir!
Gerçek adalet, her işte Hakk’ı bilmektir!
Gerçek farz, Allah’a muhabbettir!
Göze nur, gönülden gelir!
Gözü ilerde, gönlü geride olan yola gidemez!
Hakikatte sevip sevilen Hakk’tır!
Hakk yolunda aşığın ayağı, yüzüdür!
Hamı pişiremezsen, bari pişmişi ham etme!
Huzur ve mutluluk teslimiyettedir!
İbadetin yeri başkadır, işin yeri başkadır!
İçi murdar kimseyi ne kadar dıştan yıkarsan arınmaz!
İnsan, Tanrının en yüce görüntüsü ve belirtisidir!
İnsana saygı, Tanrıya saygıdır!
İri olalım, diri olalım, bir olalım!
İşini aydınlıkta gör, karanlığa bırakma!
Karşısındaki insanın iyi olmasını isteyen, önce kendisi iyi olmalıdır!
Kendisini temizlemeyen, başkasını temizleyemez!
Kibrin aslı şeytan, tevazuunun aslı Rahman’dır!
Lokma seni yemesin, Sen lokmayı ye!
Marifet nefsi silmek değil, bilmektir!
Mürşitlik alıcılık değil, vericiliktir!
Okunacak en büyük kitap, insandır!
Oturduğun yeri pak et, kazandığın lokmayı hak et!
Ölü, canından habersiz olandır!
Ölü ol, cansız ol da! Diri olup, mekansız olma!
Özünü bilirsen, özürden kurtulursun!
Sadakat gülü koparmak değil, koklamaktır!
Sevgi ve acıma, insanlık; hiddet ve şehvet ise hayvanlık vasfıdır!
Soframız Hakk sofrası, lokmamız rıza lokmasıdır!
Tanrıya korku ile değil, sevgi ile varılır!
Tanrıyı özümüzde, özümüzü Tanrıda bildik!
Yazının başlangıcı da noktadır, sonu da nokta!
Yolumuz ilim, irfan ve insanlık sevgisi üzerine kurulmuştur!
Etiketler: Aklı olmayanın imanı, Alimin uykusu, Asıl adı Bektaş'tır. Hacı Bektaş Veli, Bilim beşikte başlar, cahilin ibadetinden üstündür!, Erkan ahlakı Muhammed, Hacı Bektaş Veli Kimdir?, Hacı Bektaş Veli Resimleri, Hacı Bektaş Veli’nin sözlerinden bir bölüm, Hacı Bektaş-ı Veli Hazretleri'nin Sulucakarahöyük'teki türbe ve zaviyesi, Hcı Bektaş Veli Doğum Tarihi: 1209 Nişabur, Hünkar Hacı Bektaş Veli Hayatı Sözleri, Hünkar Hacı Bektaş Veli Kimdir?, Hünkar Hacı Bektaş Veli Türbesi, imanı olmayanın aklı yoktur!, lokmamız rıza lokmasıdır!, mezarda biter!, Sadakat gülü koparmak değil
